Een kibboets (ook wel gespeld als kibbutz) is een collectieve gemeenschapsvorm in Israël, gebaseerd op gemeenschappelijke eigendom en coöperatieve levensstijl. Het concept ontstond in de vroege 20e eeuw, toen Joodse immigranten uit Europa naar Palestina kwamen met de droom om een nieuwe samenleving te bouwen die gebaseerd was op gelijkheid, samenwerking en zelfvoorziening. Kibboetsen zijn in wezen agrarische gemeenschappen, hoewel veel ervan zich tegenwoordig ook bezighouden met industriële en commerciële activiteiten.
Geschiedenis van de kibboets
De eerste kibboets, Degania, werd in 1910 opgericht aan de zuidkant van het Meer van Galilea. De oprichters, voornamelijk jonge socialisten uit Oost-Europa, wilden een gemeenschap creëren waarin eigendom en werk werden gedeeld. Dit idee van een utopische gemeenschap waarin iedereen bijdraagt en profiteert, was revolutionair en trok veel aanhangers.
In de daaropvolgende decennia groeide het aantal kibboetsen snel, vooral tijdens de grote immigratiegolven in de jaren 1920 en 1930. Kibboetsen speelden een cruciale rol in de vestiging van Israël en de ontwikkeling van het land, zowel door landbouwproductie als door de opbouw van een sociale infrastructuur.
Levensstijl en organisatie
Het leven in een kibboets is gebaseerd op principes van gelijkheid en gemeenschappelijkheid. Hier zijn enkele van de kernaspecten van het leven in een kibboets:
- Gedeeld eigendom: In een traditionele kibboets is vrijwel alles gemeenschappelijk eigendom, van land en gebouwen tot gereedschap en voertuigen. Dit betekent dat inkomsten en uitgaven gezamenlijk worden beheerd.
- Collectief werk: Kibboets leden werken samen in verschillende sectoren, zoals landbouw, industrie en dienstverlening. Iedereen draagt bij naar vermogen, en in ruil daarvoor worden de basisbehoeften zoals huisvesting, voedsel, gezondheidszorg en onderwijs door de gemeenschap verzorgd.
- Gemeenschappelijke beslissingen: Besluitvorming gebeurt vaak via gemeenschaps vergaderingen waar alle leden inspraak hebben. Dit democratische proces zorgt ervoor dat iedereen een stem heeft in belangrijke beslissingen.
- Gezamenlijke maaltijden en activiteiten: Maaltijden worden vaak gezamenlijk genuttigd in een eetzaal, en er worden regelmatig gemeenschappelijke activiteiten en evenementen georganiseerd om de sociale cohesie te versterken.
Veranderingen en modernisering
Sinds de oprichting van de eerste kibboetsen is er veel veranderd. In de jaren ’80 en ’90 begonnen veel kibboetsen zich aan te passen aan de economische realiteit en modernisering. Enkele van de belangrijkste veranderingen zijn:
- Privatisering: Veel kibboetsen hebben delen van hun gemeenschappelijke eigendom geprivatiseerd, waardoor leden nu bijvoorbeeld hun eigen huis kunnen bezitten.
- Loonverschillen: In sommige kibboetsen zijn loonverschillen geïntroduceerd, wat betekent dat leden worden betaald op basis van hun functie en werk.
- Economische diversificatie: Naast landbouw zijn veel kibboetsen actief in industriële en commerciële activiteiten, zoals fabrieken, toerisme en hightech bedrijven.
- Individualisering: Er is een verschuiving naar meer individuele vrijheid en verantwoordelijkheid, terwijl de gemeenschap gedachte nog steeds een belangrijke rol speelt.
Kibboetsen vandaag de dag
Vandaag de dag zijn er nog steeds veel kibboetsen in Israël, hoewel ze minder talrijk en uniform zijn dan in het verleden. Sommige kibboetsen zijn volledig geprivatiseerd, terwijl anderen trouw blijven aan de oorspronkelijke collectieve idealen. Veel kibboetsen bieden ook educatieve en toeristische programma’s aan, waardoor bezoekers kunnen leren over hun geschiedenis en levensstijl.
De toekomst van de kibboets
De toekomst van de kibboets blijft een onderwerp van discussie en evolutie. Terwijl sommige kibboetsen blijven experimenteren met nieuwe economische modellen en sociale structuren, blijven anderen vasthouden aan de traditionele waarden van gedeelde verantwoordelijkheid en gemeenschapsleven. Het succes van de kibboets beweging toont de veerkracht en aanpassingsvermogen van deze gemeenschappen aan, terwijl ze zich blijven aanpassen aan de veranderende sociale en economische omstandigheden.
